FOMO (Fear Of Missing Out) 

Ken je dat gevoel? Je hebt lekker een dagje thuis gepland in het weekend, en het gevoel bekruipt je dat je ook wel ergens anders had willen zijn? Je checkt je socials en je ziet dat mensen om je heen op leuke feestjes zijn, ergens uit lunchen zijn, of net bij die ene belangrijke sportwedstrijd zijn? En jij bent thuis? 

Dan kan je wel eens last hebben van FOMO, de afkorting voor “fear of missing out”, de angst dat je iets mist. Dat kan zijn dat je net die ene werkborrel hebt gemist waar je andere collega’s het erg gezellig lijken te hebben gehad. Maar ook dat iedereen om je heen toch al wel in de crypto’s heeft geïnvesteerd of een huis heeft gekocht in de goede tijd. Je ziet alle tropische eilandfoto’s op Instagram van die vriendin die wél dat ticket naar de Malediven heeft geboekt en tuurt naar buiten in de grijze wolken. Of zoals waar Hanneke aangeeft wel last van te hebben: de culturele FOMO waar het toch wel echt als een gemis voelt dat je niet naar die voorstelling geweest bent. 

FOMO verwijst naar de angst of bezorgdheid die mensen ervaren wanneer ze denken dat anderen leuke of spannende dingen meemaken waar zij niet bij zijn. Het gaat vaak gepaard met het gevoel van spijt dat je er geen onderdeel van bent. 

Het fenomeen FOMO werd in 1996 voor het eerst beschreven binnen de marketing bij het gevoel dat je maar weinig geld op zak hebt en in een snoepwinkel staat. Twintig jaar geleden werd de term meer populair door auteur Patrick McGinnis, die er in 2004 over schreef voor de Harvard Business School. Hij beschreef het als de angst die mensen voelen als ze denken dat ze betere mogelijkheden missen dan die ze op dat moment nastreven.  

Sinds de opkomst van het internet wordt FOMO toenemend gezien. Dit wordt met name gewijd aan de toename van sociale media. Waar iedereen de leuke en geslaagde dingen post: waar jij mogelijk geen onderdeel van was. En check je nou niet nét je telefoon op het moment dat je zelf verveeld op de bank hangt? FOMO kan leiden tot een constante drang om op de hoogte te blijven van alles wat er om je heen gebeurt door bijvoorbeeld alle sociale media continu bij te houden. Het kan heel veel invloed hebben: er is een associatie met depressieve en angstgevoelens. 

Beschouwing, Jonne Hoek, filosoof 

Iedereen wel eens last heeft van spijt, schaamte of schuldgevoelens. Een leven zonder die drie verschrikkelijke 'S'en zoals Hanneke Groenteman ze noemt, is bijna niet voor te stellen.
Soms zijn gevoelens van schuld helemaal onterecht. Hanneke zoekt naar de oorsprong van haar schuldgevoel en komt uit bij haar ouders en haar vroege jeugd, een traumatische tijd die ze als peuter ondergedoken misschien niet eens heel bewust heeft beleefd, maar die haar wel heeft gevormd.

De herinnering aan pesterij, en de schaamte die daarop volgt, het gevoel er als Joodse niet bij te horen: hoe onterecht en pijnlijk dat ook is, het blijkt na vele jaren een onderdeel van wie je geworden bent. Hoe ga je hiermee om?

Goede hulp bij schuldproblematiek is belangrijk. Zoek en vraag dus om psychologische begeleiding als je hier mee worstelt. Maar ook filosofen hebben nagedacht over schuld. De filosofie lost dit soort problemen niet op, maar probeert onze kijk erop te verdiepen. 

De psychiater-filosoof Karl Jaspers schrijft bijvoorbeeld over verschillende soorten schuld. Hij onderscheidt juridische schuld, politieke schuld, en morele schuld. Maar de schuld waar je niet vanaf komt—ook al ben jij er zelf absoluut niet verantwoordelijk voor -  is volgens hem van een heel andere soort; het is een zogenaamde ‘grenssituatie’. Grenssituaties zijn dingen in het leven waar je niet aan voorbij kan gaan, die je niet veranderen kan.

Zoals de dood, of het toeval waardoor je op de wereld bent gekomen. Tegenover dit soort grenssituaties voel je je onmachtig: ze maken deel van jou uit, maar je hebt er nooit voor gekozen.

Voor Jaspers zit er een bijzondere dimensie aan die grenzen. Want ook al ben je er niet verantwoordelijk voor, en kun je ze niet veranderen, je kunt er volgens hem wel verantwoordelijkheid voor nemen. In het omarmen van een schuldgevoel waar je geen schuld aan hebt, omarm je als het ware jezelf. En dat kan bevrijdend zijn. Volgens Jaspers ligt hier zelfs de kern van menselijke vrijheid in besloten.

Onterechte schuld is nooit leuk, en je komt er niet vanaf. Maar je kunt er wel mee leren omgaan, en leren zien als een deel van jezelf. Misschien zien we deze wijsheid juist wel terug in het verhaal van Hanneke.